iran islam devrimi ne demek?
İran İslam Devrimi, 1979 yılında İran'da monarşik yönetimin devrilerek yerine İslam Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla sonuçlanan olaylar zinciridir. Bu devrim, sadece İran'ın değil, tüm Orta Doğu'nun ve dünyanın siyasi dengelerini değiştirmiştir.
Nedenleri:
- Şah'ın Yönetimi: Şah Muhammed Rıza Pehlevi'nin baskıcı ve Batı yanlısı politikaları, halkın tepkisini çekmiştir. Şah'ın otoriterliği ve yolsuzluk iddiaları da hoşnutsuzluğu artırmıştır.
- Ekonomik Sorunlar: Petrol gelirlerine rağmen ekonomik eşitsizliklerin artması, yoksulluk ve işsizlik gibi sorunlar halkın memnuniyetsizliğini körüklemiştir.
- Dini ve Kültürel Faktörler: Şah'ın Batılılaşma çabaları, geleneksel değerlere ve dini inançlara ters düşmüş, bu da din adamlarının ve dindar kesimin tepkisini çekmiştir. İslamcı ideolojinin yükselişi de bu dönemde etkili olmuştur.
- Siyasi Baskılar: Siyasi özgürlüklerin kısıtlanması, muhalif grupların ve aydınların sesini yükseltmesine neden olmuştur.
Gelişimi:
- Halk Hareketleri: 1978'de başlayan kitlesel protestolar ve gösteriler, Şah rejimini sarsmıştır. Bu protestolar, özellikle dini liderlerin önderliğinde organize edilmiştir.
- Ayetullah Humeyni'nin Rolü: Sürgünde bulunan Ayetullah Humeyni'nin liderliği, devrimin önemli bir itici gücü olmuştur. Humeyni'nin kasetler aracılığıyla yaptığı konuşmalar, halkı harekete geçirmiştir.
- Şah'ın Kaçışı: Ocak 1979'da Şah'ın ülkeyi terk etmesi, devrimin zaferini hızlandırmıştır.
- İslam Cumhuriyeti'nin İlanı: Şubat 1979'da Humeyni'nin İran'a dönmesiyle birlikte, İslam Cumhuriyeti ilan edilmiştir.
Sonuçları:
- İslam Cumhuriyeti'nin Kuruluşu: İran, İslam hukuku (Şeriat) ile yönetilen bir teokrasiye dönüşmüştür. Teokrasi kavramı bu devrimle birlikte önem kazanmıştır.
- İran-Irak Savaşı: 1980-1988 yılları arasında İran ile Irak arasında yaşanan savaş, devrimin etkilerini daha da derinleştirmiştir.
- Bölgesel Etkiler: Devrim, Orta Doğu'da Şii hareketlerin güçlenmesine ve bölgedeki siyasi dengelerin değişmesine yol açmıştır.
- Uluslararası İlişkiler: İran'ın Batı ile ilişkileri gerginleşmiş, ülke uluslararası alanda izole edilmeye çalışılmıştır.
- İran'da Siyasal%20İslam'ın yükselişi